Open Vld gelooft dat mensen de samenleving maken. De overheid moet niet alles zelf willen doen: we moeten een kosten-batenanalyse maken van instellingen die geschrapt kunnen worden of kunnen behouden worden. Op basis van een fundamenteel kerntakendebat zullen we bekijken welke dienstverlening en subsidiereglementen nog aan de orde zijn. We willen een kleinere en flexibele overheid die afzijdig blijft waar het kan, en eenvoudige transparante regels opstelt en bewaakt waar het moet. We willen minder versnippering dankzij digitalisering en een modern beheer van de overheid dat ook een aantrekkelijke werkgever blijft.
Wanneer we de werking van de overheid (personeelskosten + verbruik) in België vergelijken met de werking in sommige andere landen, dan stellen we vast dat op sommige domeinen onze overheid duur is. Bovendien staat daar maar zelden een betere prestatie tegenover. Onze overheid werkt dus niet altijd efficiënt. Dat is ook frustrerend voor heel veel ambtenaren die zich dag in dag uit inzetten voor een betere overheid. Een benchmarking leert dat we het overheidsbeslag met 1% bbp kunnen terugdringen, indien onze overheid even performant zou zijn als bv. in Nederland of Duitsland. Hierbij dienen we de perimeter van de overheid voldoende ruim te zien. We moeten niet enkel focussen op de kernoverheid, maar ook op bv. de zogenaamde tussenstructuren die diensten aan de burger verlenen op basis van gereglementeerde of facultatieve subsidieregelingen.
Om deze target in de volgende legislatuur te halen moeten we tegelijkertijd op vijf domeinen werken. Ten eerste zijn er tal van instellingen waarvoor een kosten-batenanalyse uitwijst dat ze best kunnen geschrapt worden. De Senaat, de provincies en de overvloed aan controle- en adviesorganen zijn enkele sprekende voorbeelden. Hetzelfde geldt voor tal van taken en subsidiereglementen van de overheid. Op basis van een fundamenteel kerntakendebat zullen we bekijken welke dienstverlening en subsidiereglementen nog aan de orde zijn. In dezelfde trant zijn er ook verschillende taken die de overheid best zelf niet meer uitvoert, maar gedeeltelijk of volledig uitbesteedt aan de privésector. Binnen concurrentiële sectoren kunnen privatiseringen ervoor zorgen dat de prijs-kwaliteitverhouding van bepaalde diensten wordt verbeterd, zonder aan de kwaliteit van de dienstverlening in te boeten.
Ten tweede is er vandaag te veel versnippering binnen de overheid en de onderliggende tussenstructuren. Hierdoor is er te veel overlap en wordt er te veel dubbel werk gedaan (bv. de uitbetaling van uitkeringen aan de burger,…). Via een sterkere centralisering zullen diensten die gelijkaardige taken verrichten, worden gefusioneerd. Hierdoor zal hetzelfde werk met minder mensen kunnen gebeuren.
In dit kader leggen we ook een ‘Kafka-plan’ op tafel, waarin 40 concrete maatregelen opgelijst worden om onze overheid efficiënter, klantgerichter en eenvoudiger te maken. Zo beperken we de werkingskost van de overheid en kunnen we meer doen met minder.
Ten derde zullen de overheidsmanagers sterker worden geresponsabiliseerd. Zij zullen zich mee moeten inschakelen in het verminderen van het overheidsbeslag met 1% van het bbp. We doen dit aan de hand van een duidelijke contractvorm met afspraken die gerealiseerd moeten worden.
Ten vierde dient het HR-beleid van de overheid grondig te worden gemoderniseerd. In de toekomst zullen enkel nog contractuele werknemers worden aangeworven. Men dient ook een beter systeem van interne mobiliteit bij de overheid uit te bouwen. Op deze manier worden de beschikbare ambtenaren ingezet daar waar ze het meest nodig zijn. Als gevolg hiervan kunnen nieuwe aanwervingen tot een minimum worden beperkt. Om hiervan een succes te maken geven we ambtenaren ook de kans om zich bij te scholen.
Ten slotte dient ook de mix van onze overheidsuitgaven te worden verbeterd. We hebben nood aan minder lopende uitgaven en meer investeringen. Diverse internationale organisaties zoals de Europese Commissie, de OESO en het IMF sporen de Belgische overheden aan om een groter deel van de overheidsuitgaven toe te wijzen aan investeringen in infrastructuur. Meerdere studies wijzen uit dat deze investeringen in infrastructuur het lange termijngroeipotentieel van de Belgische economie ten goede komt. Denken we maar aan de Oosterweelverbinding en het mogelijk maken van een modal shift naar trein en water voor goederenvervoer. Het instellen van een investeringsnorm voor elk overheidsniveau biedt hier een kader toe. De mogelijkheden van diverse types van publiek-private samenwerkingen versterken dit verder.
Onze overheid is nog steeds te groot en te log. Diensten die niet met elkaar communiceren, documenten die je telkens opnieuw moet opsturen, eenvoudige attesten waarvoor je nog steeds naar een loket moet,… Het zorgt voor frustratie, vertraging én een dure overheidsadministratie. We moeten de kansen die digitalisering biedt grijpen. Het contact met de burger en de ondernemingen zal zoveel als mogelijk digitaal gebeuren. Zo creëren we een klantvriendelijke overheid, die bovendien efficiënter werkt. Goede voorbeelden bij de overheid (bv. tax-on-web) tonen aan dat via een doorgedreven digitalisering op de kosten kan worden bespaard, terwijl tegelijkertijd de dienstverlening naar de burgers en de bedrijven verbetert. Er zal ook volop worden geëxperimenteerd met nieuwe technologieën zoals bv. blockchain.
Om dit concreet te maken hebben we in ons ‘Kafka-plan’ 40 vereenvoudigingsvoorstellen opgesteld, 20 voor burgers en 20 voor ondernemingen, waarmee de volgende regering meteen aan de slag kan.
Lokale besturen staan het dichtst bij de praktijk, waar mensen wonen, werken, winkelen, uitgaan,… Uit alle barometers blijkt ook dat mensen het meeste vertrouwen hebben in hun lokaal bestuur. Toch hebben de Vlaamse lokale besturen, in vergelijking met andere Europese landen, een relatief beperkte rol binnen het overheidslandschap. Zo bedragen de uitgaven van de Belgische lokale besturen slechts 7,1% van het bbp, tegenover een EU-gemiddelde van 10,7%. In Denemarken is dat zelfs 34,4%, in Nederland 13,4% (dus bijna dubbel zoveel als in ons land). We willen daarom de autonomie van de lokale besturen versterken. Deze legislatuur is met de commissie decentralisatie een eerste aanzet gegeven. Die heeft op sommige vlakken (bv. personeelsbeleid) wel wat stappen vooruit gezet, maar de oefening moet verder gaan en fundamenteler zijn. Daarom wil Open Vld onder meer op het vlak van welzijn (bv. buitenschoolse kinderopvang) of voor bepaalde infrastructuurwerken (bv. doortocht van gewestwegen in verstedelijkte kern) en het openbaar vervoer via de vervoerregio’s, onderzoeken hoe andere bevoegdheden en bijhorende middelen kunnen worden overgeheveld naar het lokale niveau.
Dat betekent ook dat kleinere gemeenten, die nu vaak onvoldoende bestuurskracht hebben, zullen moeten nadenken over een fusie. We willen geen gedwongen fusies. Een fusie moet van onderuit komen. Om kleinere gemeenten te stimuleren, willen we wel een tweede, aangepaste fusiebonus. Tegelijk is meer samenwerken tussen gemeenten nodig en dat op een structurele manier. We willen komen tot een structurele regiowerking, zoals die vandaag al bestaat voor sommige deelaspecten (bv. streekeconomie). In een ideaal model groeien alle bestaande samenwerkingsverbanden naar die zelfde regio’s toe (voor verschillende domeinen, zoals politie, hulpverlening, streekontwikkeling, openbaar vervoer,…). Op die manier werken we ook de huidige verrommeling tegen binnen de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. In dat model is er geen meerwaarde meer voor de huidige provincies. Zij mogen afgeschaft worden als bestuursniveau. Hun resterende bevoegdheden worden overgeheveld naar ofwel het Vlaamse niveau, ofwel – zoveel mogelijk – naar het gemeentelijke (al dan niet in regionaal samenwerkingsverband).
De Europese Unie heeft niet altijd de bevoegdheden of slagkracht om ook effectief daadkrachtig op te treden. Dat komt in de eerste plaats omdat de manier waarop onze Europese instellingen georganiseerd zijn nog dateert van vlak na de Tweede Wereldoorlog. Deze willen we dus grondig hervormen.
De Europese Unie moet slanker en daadkrachtiger. Er zijn te veel commissarissen, te veel adviesorganen en commissies met een onduidelijke opdracht, Europese parlementsleden die iedere maand van Brussel naar Straatsburg verhuizen, een vetorecht waarbij lidstaten vaak elke vooruitgang in bepaalde domeinen tegenhouden,…
We slanken de Europese Commissie daarom af van 27 tot 12 commissarissen en zorgen voor homogene bevoegdheidspakketten. Zo moet er bijvoorbeeld één Europese minister van Financiën komen die beschikt over een Europese schatkist die de euro en de Europese economie kan beschermen tegen buitenlandse schokken. Hij of zij zal in de plaats komen van de drie, huidige, tandeloze commissarissen die nu verantwoordelijk zijn voor de Eurozone.
De unanimiteitsregel binnen de Europese Raad schaffen we af. Op deze manier kunnen we sneller beslissingen nemen en vooruitgang boeken in belangrijke dossiers. Lidstaten kunnen dan niet langer voortdurend hervormingen tegenhouden die het Europese belang dienen, maar waar ze als lidstaat geen voorstander van zijn. Zeker wat buitenlandbeleid betreft moeten de unanimiteitsregel de schop op zodat de Europese Hoge Vertegenwoordiger eindelijk een mandaat krijgt om de Europese belangen beter te verdedigen.
Het Europees Parlement tot slot moet volheid van bevoegdheid krijgen. Dat wil zeggen dat het Parlement eigen wetgevende initiatieven zal kunnen nemen. Iets wat het vandaag nog niet kan. Het Europees Parlement moet daarnaast niet enkel de uitgaven maar ook de inkomsten van de Europese Unie kunnen controleren. Het ondoorzichtig systeem van nationale dotaties moet dus gelijk omgevormd worden tot een transparante Europese belasting die de burger – via het Parlement – kan goedkeuren, aanpassen of wegstemmen.
In komende legislatuur willen we volop op de ingeslagen weg van de publiek-private samenwerkingen verder gaan om de investeringsachterstand waar ons land mee kampt weg te werken. We voorzien hierbij in een investeringsplan van 10 miljard euro in zowel weg-, fiets-, tram-, haven-, en schoolinfrastructuur. De noodzakelijke beschikbaarheidsvergoedingen en forfaitaire subsidies – ten belope van jaarlijks om en bij de 750 miljoen euro – die verschuldigd zijn op het moment van de realisatie van deze infrastructuur voorzien we door een interne herschikking van bestaande klassieke investeringsmiddelen én het verhogen van de beschikbare investeringsmiddelen aan de hand van het instellen van een investeringsnorm die de focus verschuift van lopende uitgaven naar investeringsuitgaven.
Vlaams Parlementslid Tom Ongena (Open Vld) pleit ervoor om de gemeente- en provincieraadsverkiezingen digitaal te versterken. Ongena schreef daarvoor een conceptnota waarin hij onder andere voorstelt om overal met de...
Minister-president zegt oren te hebben naar het voorstel van Vlaams Parlementslid Tom Ongena (Open Vld) Tom Ongena vraagt dat het Facilitair Bedrijf van de Vlaamse overheid via een aankoopcentrale een...
Wordt de eerste zitting van de Belgische Hoge Vergadering na de verkiezingen meteen ook de laatste ooit? Als het aan Open Vld ligt wel. Senaatsvoorzitter Stephanie D’Hose stelt samen met...
Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open Vld) stelt een aanpak voor om de Vlaamse schuld tegen 2035 terug naar een gezond niveau te brengen. De schuld is door de coronacrisis...
Tot op vandaag kon het provinciale niveau niet digitaal of hybride vergaderen zonder een gemotiveerd politiebesluit. Via een decreetswijziging zal dit voortaan wél mogelijk zijn. “We willen dat het bestuur...
In het Nationaal Veiligheidsplan werden de prioriteiten vastgelegd voor de periode 2022-2025. Al snel was er in de media veel commotie te lezen, namelijk dat de strijd tegen fiscale fraude...
